Ασημουργός.. ένας τεχνίτης που δούλευε τον πλούτο..

     Τον βρήκα ένα πρωινό …εκεί κοντά στην λίμνη σε ένα από τα εναπομείναντα εργαστήρια ασημουργίας του Κέντρου Παραδοσιακής Βιοτεχνίας Ιωαννίνων , σε  ένα μικρό διάλλειμα με τους φίλους του να πίνουμε ρακιές και να φιλοσοφούνε.. είναι ένας από τους ελάχιστους ακόμη παραδοσιακούς περιζήτητους τεχνίτες κατασκευής περίτεχνων ασημένιων αντικειμένων και όχι μόνο.  

   «Αυτή που βλέπεις είναι όλη μου η ζωή , η τέχνη μου να φτιάχνω με τον παλαιό παραδοσιακό τρόπο τα καλύτερα ασημένια κουτάλια , πιρούνια , κουτάλες και ότι άλλο θέλει ο πελάτης… από μικρό παιδί με υπομονή και επιμονή έμαθα της τέχνης μου όλα τα μυστικά και έτσι το παλεύω.. κάποτε τα παλαιά τα χρόνια έβγαζες  καλά λεφτά.. τώρα το έχουν δυσκολέψει... όλοι ήθελαν να έχουν ασημένια κουταλάκια μέσα στο σπιτικό τους , ήταν σημάδι πλούτου.»  

    «Να κοίτα πως γινόταν είχαμε το πρότυπο ή το πιο καλό… που ήθελε ο πελάτης.. πρώτα με το χώμα φτιάναμε το καλούπι…το στρώναμε καλά με την ματσόλα ...  μετά πιέζαμε πάνω στο καλούπι το κουτάλι .. του ρίχναμε και ταλκ.. για να ξεκολλήσει και μετά κάναμε το ίδιο από την άλλη την μεριά… κλείναμε τα καλούπια και χύναμε τα ασήμι… και μετά το τρόχισμα να φύγουν τα χονδρά .. και μετά το πέρναγες εδώ να γίνει λαμπερό καινα ασημίσει ..έτσι γινόταν και γίνεται από μένα ετούτη η δουλειά , με τον παλαιό τον τρόπο »  

     Στα δουλεμένα μαυρισμένα χέρια του κράταγε περήφανα επιδεικνύοντας ένα από τα τελειωμένα έργα του με περισσό καμάρι . «ναι κοίτα τι όμορφο που είναι… και τόσο φωτεινό»…  Πίστευε πως η τέχνη του αυτή είναι κάτι που όλοι εύκολα μπορούν να την κατασκευάσουν…   έτσι τόσο απλά… τόσο εύκολα… όσο τα είχε περιγράψει… και όλα αυτά με αυτοσχέδια εργαλεία , σήμα της ευστροφίας που χαρακτήριζε τον έξυπνο τεχνίτη.  

    "Ναι το ξέρω κυκλοφορούν τα έτοιμα τα βιομηχανικά όλα το ίδιο είναι ..αντίγραφα πιστά.. όμως αυτό εδώ .. δεν μοιάζει με τα άλλα  το νιώθεις το αισθάνεσαι έχει ζωή στα δάχτυλά σου … είναι μοναδικό .. ναι εντάξει έχει ίσως και τα λαθάκια του   όμως είναι ζωντανό.. και είναι και φινετσάτο έτσι όπως το θέλει ο πελάτης" και τα έμπειρα μάτια του  αναζήτησαν ματαίως ισως (?) πιθανά λαθάκια… ίσως το επόμενο θα άγγιζε την τελειότητα… και αυτό ήταν η τέχνη του..  

    Η φωνή του το βλέμμα του και γενικά η στάση του να σου θυμίζει κάτι από παλιά τότε που  σε κάθε σπίτι το ασημένιο κόσμημα ήταν η απόδειξη της ευημερίας αλλά και της ευτυχίας , τότε τα χρόνια εκείνα τα παλαιά που η γυναίκα όταν παντρευόταν ..θα την κοιτάγανε ακόμη και στην ζώνη που θα είχε φορεμένη αφού για τις αρχόντισσες μέτραγε και έπρεπε η ζώνη της να είναι ασημένια.  

   «Να κοίτα αυτή εδώ , να την φωτογραφήσεις λείπει μόνο η αγκράφα , είναι δικό μου σχέδιο  έχω το έχω φτιάξει δεν κυκλοφορεί»  ..μου λέει περιχαρής ένας από τους φίλους του επιδεικνύοντας με καμάρι μια πραγματικά υπέροχη λεπτοδουλειά που όμως λόγω άγνοιας δικής μου να μην μπορώ πραγματικά να του την εκτιμήσω αφού για μένα ήταν ένα κόσμημα όμως για αυτόν ακόμη μία άλλη δημιουργία.    

Δείτε επίσης προηγούμενη ανάρτηση

  "Μία πόλη μια Ιστορία του ασημιού η Τέχνη" 

και φυσικά όλες μου τις αναρτήσεις πιέζοντας εδώ.

       Οι φωτογράφηση έγινε στο εργαστήριο του Χρήστου Σιαπατόρη στο ΚΕΠΑΒΙ Ιωαννίνων που τον ευχαριστώ για την υπομονή του και την καλή του διάθεση να μου εξηγήσει, λεπτομερέστατα μάλιστα, όλη την διαδικασία χύτευσης κοσμημάτων. 

                                              

                                                                                                              Ιωάννινα  Ιανουάριος 2918.

Μια πόλη μια Ιστορία του ασημιού η τέχνη

      Σε μια πόλη που η ιστορία της πάει αμέτρητα χρόνια προς τα πίσω μια άλλη της  δραστηριότητα είχε αναπτυχθεί ταυτόχρονα που ανέδειξε μια αξιόλογη και αναγνωρισμένη διεθνώς χειροποίητη τέχνη μια τέχνη που προκάλεσε την οικονομική της άνθηση ή «άνοιξη» της ευρύτερης ορεινής απομονωμένης περιοχής της Ηπείρου , μιας τέχνης που ανέδειξε αξιόλογους τεχνίτες , αντικείμενα μοναδικής τέχνης αλλά και διεθνούς φήμης και αναγνώρισης «Οίκους» κοσμημάτων .  

    Αυτή η ιδιαίτερη παραδοσιακή τέχνη χαρακτηρίζεται στις μέρες μας ως  χειροποίητη επεξεργασία ασημιού και όχι μόνο.  Αν και η ευρύτερη περιοχή Ιωαννίνων δεν χαρακτηρίζεται ως περιοχή εξόρυξης μεταλλεύματος Αργύρου ή ασημιού όπως είναι η λαϊκή του ονομασία παρ’ όλα αυτά το ασήμι «δουλεύεται» στα Ιωάννινα από τα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας όπως τούρκικα «κιτάπια» το έχουν καταγράψει εν έτι …1430 και μάλιστα το προσδιορίζουν στην ακμή του. 
     Στα χρόνια που ακολούθησαν καταγράφεται ιστορικά τόσο η αξιόλογη εμπορική κίνηση όσο και η έντονη εξαγωγική δραστηριότητα των μοναδικών αντικειμένων χειροποίητης τέχνης σε περιοχές όπως το Βελιγράδι, την Βενετία, το Βουκουρέστι, την Πράγα, την Βιέννη ακόμη και στα Σκόπια και την Ρωσία.  Όλα ήταν χειροποίητα προϊόντα μιας αξιόλογης τεχνικής που ανέδειξε μοναδικούς ευφυέστατους τεχνίτες επεξεργασίας που είχαν την δυνατότητα να παράξουν εξαίρετα κοσμήματα και δεκάδες άλλα προϊόντα τέχνης με διεθνή αναγνώριση .  
  Σήμερα παρ’ όλες τις βιομηχανοποιημένες εφαρμογές μαζικής παραγωγής κοσμημάτων σε πείσμα των καιρών και της εμπορικής ανταγωνιστικότητας η τέχνη , οι τεχνίτες και τα περισσότερα από 90 οργανωμένα εργαστήρια αργυροχρυσοχοϊας εξακολουθούν να δηλώνουν μια αξιόλογη δυναμική παρουσία και φυσικά αυτό οφείλεται στην μοναδική τους ικανότητα να δημιουργούν χειροποίητα μοναδικά αντικείμενα τέχνης.  
     Εργαστήρια  όπου καθημερινά μοναδικοί τεχνίτες είτε αυτοί προέρχονται από τις ελάχιστες σχολές Αργυροχρυσοχοϊας που υπάρχουν ίσως κάτω από την ισχυρή πίεση της βιομηχανοποιημένης αυτόματης παραγωγής είτε από την μαθητεία στα δεκάδες εργαστήρια όπου η άγραφη γνώση επεξεργασίας κοσμημάτων να μεταδίδεται από τον γονιό στον παραγιό δημιουργώντας μοναδικούς τεχνίτες που με την σειρά τους δημιουργούν και κατασκευάζουν δεκάδες αντικείμενα τέχνης διεθνώς αναγνωρισμένα αλλά που οι ίδιοι μερικές φορές δεν αντιλαμβάνονται την αξία τους.  
    Σήμερα στα Ιωάννινα έχουν καταγραφεί διάσπαρτα περισσότερα από 90  εργαστήρια που κατασκευάζουν τα περίφημα σκαλιστά διακοσμητικά σκεύη , τα δεκάδες σκαλιστά εκκλησιαστικά αντικείμενα όπως καντήλια και προσθήκες αντικειμένων ασημιού σε εικόνες , τα πανέμορφα αντικείμενα χύτευσης όπως κουταλάκια γλυκού, κουτάλες , πιάστρες και σερβίτσα αλλά και αντικείμενα για δεκάδες άλλες χρήσεις όπως φωτιστικά και φυσικά τα εξαίρετα συρματερά ή φιλιγραν κοσμήματα και σκεύη  
      Ευχαριστώ τους τεχνίτες και τα εργαστήρια που στεγάζονται στο ΚΕΠΑΒΙ για την ανοχή  που επέδειξαν σε μια προσπάθεια ανάδειξης της άριστης τεχνικής τους ικανότητας όπως    Γκόλας Λάμπρος , Γκόλας Νικόλαος , Ηλίας Φαίδων και Σιαπατόρης Χρήστος. 
 

Δείτε επίσης σχετική ανάρτηση με τίτλο 

"Ασημουργός ένας τεχνίτης που δούλευε τον πλούτο"

και όλες τις αναρτήσεις πιέζοντας εδώ...              
                                                             
 Η φωτογράφηση έγινε στα εργαστήρια ασημουργίας "Νικος Γκόλας" Φαίδων "Δημιουργίες" και  Χρήστος Σιαπατόρης  που βρίσκονται στο ΚΕΠΑΒΙ ή Κέντρο παραδοσιακής Βιοτεχνίας στα Ιωάννινα που οφείλω να τους ευχαριστήσω για την υπομονή τους.
               



                                                                                            Ιωάννινα  Ιανουάριος   2018

... Της Γκόλφως .... μεχρι δακρύων...

  Πριν από λίγες μέρες στο Πνευματικό κέντρο των Ιωαννίνων ανέβηκε μια όμορφη διασκευαστική σατυρική παράσταση από μία ερασιτεχνική ομάδα ανθρώπων που αγαπούν το θέατρο για το θέατρο , τις αξίες του και την κουλτούρα του.  

   Ένα έργο χιλιοπαιγμένο , από δεκάδες θεατρικές ομάδες που όμως ακόμη και σήμερα παραμένει στην επικαιρότητα αφού οι συντελεστές της ομάδας φροντίζουν πάντα να είναι μια παράσταση αξιώσεων διαφορετική από τις προηγούμενες και αυτό καθιστά τον ρόλο τους ακόμη πιο σημαντικό και υπεύθυνο αφού η αναγκαία σύγκριση των ρόλων τους αναδεικνύει ως πραγματικούς τεχνίτες του Θεάτρου.  

   Δεν διαθέτω τις ανάλογες ικανές γνώσεις να κρίνω ούτε την σκηνοθεσία , ούτε την σκηνική και ενδυματολογική παρουσίαση αλλά αν κρίνει κανείς από την αμεσότητα που είχαν με το ακροατήριο , το άφθονο αυθόρμητο γέλιο , το συνεχές και έντονο χειροκρότημα ήταν εύκολο να αντιληφθεί ο οποιοσδήποτε θεατής μικρός ή μεγάλος ότι αυτή η παράσταση ήταν ένα ισχυρό αντίδοτο στην σκληρή πραγματικότητα της καθημερινότητας που βιώνουμε. 

  Η Γκόλφω στην αρχική της μορφή είναι ένα Βουκολικό δραματικού ειδυλλίου του τυφλού Σπύρου Περεσιάδη και πρωτοπαρουσιάστηκε θεατρικά στην Ακράτα το 1893.    Αγαπήθηκε από το κοινό , αποτέλεσε το περιεχόμενο της πρώτης ελληνικής κινηματογραφικής ταινίας το 1914 , αγαπήθηκε από δεκάδες ερασιτεχνικούς θιάσους και διασκευάσθηκε αρκετές φορές ,μέχρι να καταλήξει ως η «..Γκόλφω .. μέχρι δακρύων»  μια ελεύθερη διασκευή της Θεατρικής Ομάδας Ραφτανιτών Ιωαννίνων ή  «ΘΕ.Ο.ΡΑ» .  

    Γρήγορος ρυθμός χωρίς να σε κουράζει και να επαναλαμβάνεται , έξυπνες σουρεαλιστικές ατάκες και αυτοσχεδιασμοί , αμφίδρομοι διάλογοι με το κοινό , πολλή μουσική και κίνηση όμως πάνω απ’ όλα δυνατές αυθεντικές ερμηνείες που αναφέρονται σε πραγματικές «καρικατούρες» του σήμερα,  να συνθέτουν μια «γλυκιά» παράσταση προκαλώντας απίστευτο κέφι και άφθονο γέλιο ..μέχρι δακρύων. 

     Μια παράσταση που την χαρακτηρίζουν τα υπονοούμενα στην προσπάθεια των ηθοποιών να αποδώσουν ερμηνείες ανθρώπων της καθημερινότητας που όμως η ερμηνεία τους σέβεται απόλυτα την νοημοσύνη και ηθική του θεατή και δεν χυδαιολογεί αλλά πρωτίστως καθιστά την παράσταση αποδεκτή από το σύνολο μιας οικογένειας, παιδιά , γονείς και παππούδες που αβίαστα θα την απολαύσουν στο σύνολό της  .  

   Ήταν μια παράσταση που άξιζε να δείτε και να απολαύσετε.  

  

        Οι εικόνες προέρχονται από την παράσταση της Θεατρικής ομάδας Ραφτανιτών που πραγματοποιήθηκε στο Πνευματικό κέντρο των Ιωαννίνων και τους ευχαριστώ .

                                                                                                Ιωάννινα Ιανουάριος 2018

Οι Μωμόγεροι του Πόντου μέσα από την Ιστορία τους…

  Τα  Κοτσιαμάνια η Γκοτσαμάνια ή Μωμoέρια, ή οι Μωμόγεροι όπως επίσης είναι γνωστά, είναι ένα Λαϊκό αρχαϊκό ποντιακό έθιμο, που μετέφεραν οι  Πόντιοι στην Ελλάδα μαζί με τη γλώσσα τους ή διάλεκτο, τους χορούς και τα τραγούδια τους.   

     Στην αρχική του παραδοσιακή μορφή ήταν διασκεδαστικά δρώμενα , αυτοσχεδιασμοί και μιμήσεις πράξεων από αυτοσχέδιους θιάσους ποντίων με συμμετοχή μόνο νέων ανδρών από την ίδια κοινότητα ή χωριό που φορούσαν αυτοσχέδιες  "προσωπίδες" και εισέρχονταν συνοδεία οργάνων στις αυλές  των σπιτιών και στις πλατείες των χωριών τις εορταστικές ημέρες των Χριστουγέννων και του νέου Έτους διασκεδάζοντας την καθημερινότητα των κατοίκων του.  .

     Κεντρικό , βασικό πρόσωπο , κορυφαίος αλλά και καθοδηγητής του Θιάσου,  που είχε το γενικό πρόσταγμα ήταν ο Μωμόγερος ή Μωμόερος η Κιτί Γοτσάς ή πορδαλάς , ο ξεμωραμένος γέρος αλλά και λεβέντης με καρδιά και ορέξεις νέου .  Ο μωμόγερος ήταν αυτός που καθόριζε στο σύνολο την εορταστική διαδικασία και όλοι ήταν υποχρεωμένοι να ακολουθούν τις εντολές του και τα προστάγματά του. 

    Αργότερα στα χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας από τον φόβο της αντίδρασης  έγινε αφαίρεση πολλών σατυρικών στοιχείων , εμπλουτισμός με άλλα πρόσθετα στοιχεία , πρόσωπα και ελληνικές φορεσιές που είχε ως αποτέλεσμα να ονομάζονται και κοτσαμάνια σε μερικές περιοχές του Πόντου.   Η Ονομασία Κοτσαμάνια προέρχεται από την τουρκική λέξη «κοτσαμάν», που σημαίνει «μεγαλόσωμοι άντρες». 

     Δεν υπάρχουν πλήρως αποδεκτά στοιχεία που να καθορίζουν την αρχική σύνθεση της ομάδας ,σίγουρα όμως ήταν απλοί καθημερινοί χαρακτήρες της ντόπιας κοινωνίας προσαρμοσμένοι στην δεδομένη διαστρωμάτωση που είχε η δομή της κοινωνίας τους με δεκάδες προσθήκες και αφαιρέσεις χαρακτήρων έτσι ώστε να αντιπροσωπεύουν στο σύνολο την δομή της .

       Σε γενικές γραμμές και με αναφορά στα σύγχρονα χρόνια η ομάδα αποτελείται μόνο από άνδρες και με κυρίαρχες μορφές τον Μωμόγερο , την γριά του μωμόγερου , την άγαρμπη ατσούμπαλη νύφη ,τον καλοσυνάτο φουκαρά γαμπρό , τον γιατρό που συχνά έπρεπε να «ελέγχει» την  «απείραχτη μεν αλλά τσαχπίνα και παρθένα νύφη» με περισπούδαστες κινήσεις , τον συνήθως άτακτο προκλητικό κουμπάρο και φυσικά τον χωροφύλακα ή Τσανταρμά ή και κατή ,  εκφραστές της  νομιμότητας και της τάξης ,επαναφέροντας όσους παρεκτρέπονται στην «ευνομία» , επιβάλλοντας και ανάλογα πρόστιμα.

     Αυτή την θεατρική ομάδα την συνόδευαν ντόπιοι οργανοπαίχτες με αυτοσχέδια όργανα όπως το νταούλι , τον ζουρνά , το ασκί ή τουλούμ ή αγγείο προερχόμενο κυρίως από τα μέρη του Ανατολικού Πόντου κατασκευασμένο από κατεργασμένο δέρμα προβάτου και βεβαίως την κλασσική ποντιακή τρίχορδη λύρα ή ΚΕΜΕΝΤΖΈ,

    Συνόδευαν επίσης την ομάδα ο αρχιδιάβολος και τα «μασκαριλίκια» του ή διαβολικά ,οι μικροί σκανδαλιάρηδες διάβολοι ή οι καλικάντζαροι ή «πίζηλα» ,οι μετέπειτα συνεχιστές  του εθίμου,  κατάλοιπα της βακχικής λατρείας  που με τα πειράγματα και τις αταξίες των προκαλούν το γέλιο σε όλο το «σεργιάνι» ή σε όσους θα τους παρακολουθούν.

     Απρόσκλητα μπαίνανε στα σπίτια και τα ανακάτευαν  ..αλλά θα σέβονταν αυτούς τους «αφεντάδες» που είχανε προβλέψει εκ των προτέρων και είχαν  "κανονίσει" να τους "φιλέψουν" όλους με "χαψία" , με μεζέδες και με "τσιγαρίδες" (=κάτι σαν χοιρινό λεπτό κρέας ) και να τους ποτίσουν με ρακιά...(=τσίπουρο) . Όταν τους κερνούσαν τότε στην αυλή τους στηνότανε το γλέντι  με υποχρεωτική συμμετοχή της οικογένειας ως πρωτοχορευτές.

Οι φωτογραφίες προέρχονται απο τις εκδηλώσεις ανήμερα των Φώτων που οργάνωσε και συμμετέχει ο Ποντιακός Σύλλογος Ανατολής Ιωαννίνων τους οποίους οφείλω να ευχαριστήσω. 

Το έθιμο αυτό μπορείτε να το παρακολουθήσετε ελεύθερα ανήμερα των Φώτων  στην Ανατολή των Ιωαννίνων . Περισσότερες πληροφορίες αναζητήστε στον Ποντιακό Σύλλογο Ανατολής Ιωαννίνων.


 Δείτε επίσης προηγούμενη αναφορά στον σύνδεσμο...

Οι Μωμόγεροι..στης Ανατολής τα μέρη.....

Και όλες τις αναρτήσεις πιέζοντας εδώ.....



                                                                                                         Ιωάννινα Ιανουάριος 2018